To tytuł nowo opublikowanego numeru specjalnego czasopisma Sprawy Narodowościowe. Seria nowa, redagowanego przez naszych badaczy: Karolinę Ćwiek-Rogalską i Michala Korhela. To, co zaczęło się jako abstrakt przygotowany na VI Kongres Polonoznawczy, który odbył się w marcu 2024 roku, przekształciło się w publikację oferującą cenne spostrzeżenia na temat tego, jak różne społeczności radzą sobie z narracjami historycznymi i tożsamością kulturową w zmieniających się realiach narodowych i kulturowych.

Zaproszeni badacze z różnych dyscyplin przygotowali artykuły analizujące złożone relacje między pamięcią, tożsamością a dziedzictwem w regionach, gdzie przemieszczenia ludności – takie jak powojenne przesiedlenia i zmiany granic – odcisnęły trwałe piętno na krajobrazie kulturowym. Autorzy badają, w jaki sposób lokalne społeczności rekonstruują i reinterpretują swoje historie poprzez różne formy ekspresji, w tym folklor, pomniki, teatr oraz wystawiennictwo muzealne.

Mamy nadzieję, że numer ten przyczyni się do pogłębienia wiedzy o dynamice życia społecznego w kontekstach powysiedleńczych Europy Środkowo-Wschodniej – i nie tylko.

W numerze znajdują się następujące artykuły:

  • Veronika Kupková – To See the Unseen: From History Books to Learning from the Landscape
    O tym, jak nauka „czytania” krajobrazu w Czechach po przesiedleniach może pomóc w lepszym zrozumieniu historii.
  • Anna Kurpiel – Lower Silesian Costume: Transposition of Prewar Heritage Within Folkloristic and Regional Frameworks
    O tym, jak folklorystyczne praktyki w powojennym Dolnym Śląsku przekształcają i reinterpretują przedwojenne dziedzictwo kulturowe.
  • Michal Korhel – German Ghosts Haunting Slovak Theater: The Role of Drama in the Slovak Culture of Remembrance
    O roli teatru w upamiętnianiu historii wysiedleń w słowackich regionach dotkniętych przemieszczeniami ludności.
  • Agata Tumiłowicz-Mazur – Unsettled: Movable Monuments at the Cusp of German and Polish Heritage
    O tym, jak ruchome obiekty i pomniki w powojennym Śląsku mogą same „opowiadać” o złożonym dziedzictwie niemiecko-polskim.
  • Petr Wohlmuth – Veterans Day Celebration in a Hlučín Village: A Unique “Confirmatory” Military Reenactment Event
    O unikalnym wydarzeniu rekonstrukcyjnym w Czechach, które ujawnia dysonujące dziedzictwo wojenne i lokalną pamięć historyczną.
  • Agnieszka Pufelska – The Museum Appropriation of German Cultural Heritage: A Case Study of Allenstein/Olsztyn
    O tym, jak w byłych Prusach Wschodnich tworzono muzea opierające się na przejętym dziedzictwie niemieckim, po włączeniu tych terenów do Polski.
  • Maciej Zawistowski – The Process of Adaptation and Assimilation after 1957 as Remembered by the Descendants of the Czech Brethren in Lower Silesia
    O tym, jak potomkowie Braci Czeskich na Dolnym Śląsku pamiętają proces adaptacji i asymilacji po przesiedleniach.

Dodatkowo numer zawiera tekst retrospektywny. Ponieważ czasopismo zostało założone w 1927 roku, każdy numer zaprasza jednego autora do odniesienia się do artykułu z okresu międzywojennego. W tym numerze członkini naszego zespołu, Karina Hoření, podejmuje dialog z tekstem Wacława Junoszy z 1929 roku, dotyczącym relacji czesko-niemieckich, analizując, jak te kwestie prezentują się w świetle dzisiejszej wiedzy:

  • Karina Hoření – From Greatness to Ruins: The Hundred Years Between “The German Minority in Czechoslovakia” by Wacław Junosza (1929) and the Present
    Refleksja nad zmianą postrzegania mniejszości niemieckiej w Czechosłowacji na przestrzeni ostatnich stu lat.

W numerze znalazły się także dwie recenzje książek, obie dotyczące zagadnienia dziedzictwa po migracjach:

  • Magdalena Bubík recenzuje książkę Porządek rzeczy: Relacje z przedwojennymi przedmiotami na Ziemiach Zachodnich autorstwa Anny Kurpiel i Katarzyny Maniak.
    Książka analizuje, jak przedmioty z przeszłości funkcjonują w pamięci mieszkańców Ziem Zachodnich.
  • Kamila Fiałkowska recenzuje książkę Koloniści z Rio Claro: Społeczno-językowe światy polskich osadników w południowej Brazylii autorstwa Karoliny Bielenin-Lenczowskiej.
    To studium opisujące, jak migracja wpłynęła na życie, język i tożsamość polskich osadników w Brazylii.

Cały numer dostępny jest bezpłatnie w otwartym dostępie na platformie czasopisma.

Serdecznie dziękujemy wszystkim autorom za ich kreatywność, cierpliwość i zaangażowanie. Wasza praca była nieoceniona przy powstawaniu tego numeru.