Wpis na blogu gościnnie przygotował Mariusz Fornagiel, doktorant w Szkole Doktorskiej Nauk Humanistycznych Uniwersytetu Jagiellońskiego. Tekst zagłębia się w sensoryczne doświadczenie granicy polsko-słowackiej, podkreślając niuanse natury granicy jako czegoś więcej niż tylko fizycznego rozgraniczenia. Zamiast tego jest ona przedstawiana jako przestrzeń ukształtowana przez codzienne praktyki i interakcje międzyludzkie, która wykracza poza jej polityczne znaczenie. Granica jest tu opisana jako historycznie niewidoczna, płynnie łącząca się z krajobrazem językowym, wizualnym, który definiuje region. Jednak zmiany w dynamice politycznej spowodowały zwiększoną świadomość granicy, oznaczając ją jako widoczny i uregulowany podział. Mariusz zagłębia się w to, jak granica była postrzegana, odczuwana i jaki sens nadawały jej osoby zamieszkujące w pobliżu, rzucając światło na wieloaspektową naturę doświadczenia granicy.

Link do wpisu na blogu znajdą Państwo tutaj.

Nasza współpraca z Muzeum Pomorza w Greifswaldzie w Niemczech trwa. Po zeszłorocznym spotkaniu roboczym nasz badacz, Michal Korhel, powrócił tam, aby zaprezentować wyniki swojej najnowszej pracy. W swojej prezentacji Michal skupił się na regionie Pomorza, w szczególności odnosząc się do tematu „duchów niemieckich”, które rzekomo nawiedzają mieszkańców Goleniowa. Przedstawił różne przykłady niemieckiego dziedzictwa kulturowego zachowanego w mieście i zbadał, w jaki sposób lokalni mieszkańcy angażują się w to dziedzictwo i reagują na nie dzisiaj. Późniejsza dyskusja stworzyła cenną okazję do porównania tych doświadczeń z doświadczeniami innych regionów dotkniętych przymusowym przesiedleniem poprzednich populacji. Chcielibyśmy podziękować Muzeum – a w szczególności Dorocie Makrutzki – za zaproszenie i wsparcie.
 

Zapraszamy do obejrzenia krótkiego filmu stworzonego przez Polską Akademię Nauk, w którym Karolina opowiada o tym, co robimy w ramach projektu. Film został nakręcony w Warszawie, co jest dość nietypowe. Skąd się wzięło widmowe piękno stolicy Polski? Oto link, pod którym mogą Państwo zobaczyć więcej!

W tym semestrze nasz zespół rozpoczął prowokujący do myślenia cykl wewnętrznych seminariów poświęconych eksploracji niemieckiej kultury pamięci, ze szczególnym uwzględnieniem przedstawienia wygnania i przesiedlenia w powojennych dziełach sztuki i pracach naukowych, zakorzenionych w Niemczech.

Rozpoczęliśmy w styczniu od dogłębnej analizy „Alles, was wir nicht erinnern”, niedawnego bestsellera autorstwa Christiane Hoffmann. Książka, osobista relacja z odtworzenia podróży jej ojca ze Śląska, stanowiła przejmujący punkt wyjścia do ciszy i napięć otaczających dzisiejszą pamięć zbiorową w Niemczech. Niektóre z naszych refleksji na ten temat można znaleźć tutaj.

Stamtąd przeszliśmy na bardziej akademickie terytorium, omawiając dwa przełomowe artykuły Roberta G. Moellera, który pisał obszernie o podzielonych kulturach pamięci Niemiec Wschodnich i Zachodnich. Chociaż jego argumenty są bogate i dobrze uzasadnione, podeszliśmy do nich z perspektywy widmontologicznej, badając to, co pozostaje niewypowiedziane lub widmowe w jego narracji. Doprowadziło nas to do obejrzenia zachodnioniemieckiego filmu Grün ist die Heide z 1951 r., który Moeller uważa za jeden z najpopularniejszych filmów tej epoki. Projekcja wywołała dynamiczną dyskusję na temat tego, w jaki sposób temat wygnania w filmie jest zarówno obecny, jak i wyparty — jednocześnie widoczny i zawoalowany — nawiązując do duchowych obecności, z którymi wszyscy stykamy się podczas naszych badań terenowych.

Na zakończenie tej serii seminariów zajrzeliśmy do tekstu Billa Nivena, skupiającego się wyłącznie na kulturze pamięci NRD. To zakończy nasze badanie tego, jak pamięć rozchodziła się w powojennych krajobrazach Niemiec.

Wrócimy po lecie — naładowani energią dzięki pracy terenowej, konferencjom i pisaniu — z nową serią seminariów. Do tego czasu będziemy nadal zastanawiać się nad tym, co jest pamiętane, co jest zapomniane i co pozostaje pomiędzy.