Aktualności

Wśród niektórych Polaków krąży popularna — choć myląca — opinia: że Czesi to w gruncie rzeczy „mali Niemcy”, a Republika Czeska jako niepodległe państwo tak naprawdę nigdy nie istniała.

W 69. odcinku podcastu Czechostacja Karolina Ćwiek-Rogalska wraz z Jakubem Medkiem zgłębiają długie i skomplikowane relacje między ziemiami czeskimi a ich sąsiadami na przestrzeni ponad tysiąca lat.

Nie ma w tej rozmowie prostych i jednoznacznych odpowiedzi – już sama definicja Niemca, tak jak rozumie się ją współcześnie, w historii Czech nie ma wielkiego sensu. Nie sprawdzają się też współczesne analogie do różnego rodzaju historycznych bytów politycznych czy idei. Sama materia zagadnienia jest wyjątkowo zagmatwana, ale przez to niezwykle ciekawa.

Dyskusja obejmuje temat Świętego Cesarstwa Rzymskiego, Habsburgów oraz to, dlaczego Jan Žižka był postrzegany jako bohater przez Niemców XIX wieku. Jeśli szukasz opowieści, która podważa narodowe mity i głęboko wchodzi w historię Europy Środkowej — ten odcinek jest dla Ciebie.

Link do podcastu znajdą Państwo tutaj.

Czy istnieje coś bardziej kontrastującego niż Arizona i Sudety? W tym wpisie na blogu Karina Hoření podkreśla zaskakujące paralele między tymi dwoma regionami. Zaczyna od koncepcji „pogranicza”, terminu odnoszącego się do obu obszarów, i ujawnia, że ​​ich podobieństwa wykraczają poza język. Stosując ideę kolonializmu osadniczego, pokazuje, jak oba regiony działały zgodnie z jego zasadami, w tym wysiedleniem ludności, ideą „Dzikiego Zachodu”, utopijnymi ideałami, kontrolą, zmianą nazw i zapomnieniem.
Link do wpisu blogowego znajdą Państwo tutaj.

Program pobytów badawczych w Polskiej Akademii Nauk – Stacji Naukowej w Wiedniu dla doktorantów ze szkół doktorskich Polskiej Akademii Nauk ma na celu upowszechnianie i promocję działalności naukowej. Konkurs ma na celu umożliwienie doktorantom zaprezentowania wyników swoich badań międzynarodowej społeczności naukowej. Kryteria wyboru zwycięzców obejmowały wartość merytoryczną projektu, innowacyjność, interdyscyplinarność i znaczenie społeczne.

Więcej informacji o programie znajdą Państwo tutaj.

Gratulacje!

Idea Czech jako kraju ateistycznego jest w Polsce powszechnym mitem, ale rzeczywistość jest bardziej złożona. Karolina Ćwiek-Rogalska rzuca światło na ten temat w odcinku nr 68 podcastu Czechostacja. Czy Czechy to najbardziej ateistyczny kraj na świecie? Czy można być niewierzącym chrześcijaninem? Czym w ogóle jest chrześcijaństwo laickie? Skąd sceptyczny stosunek do religii instytucjonalnych, szczególnie katolicyzmu? Czy husyci byli protestantami? I jak się do tego wszystkiego mają współczesne Czechy. Ważne jest, aby rozważyć niuanse i złożoność przekonań i postaw, zamiast utrwalać uproszczone mity.

Link do podcastu znajduje się tutaj.

W marcu nasz zespół miał przyjemność gościć w ramach wewnętrznego seminarium mgr Terezę Juhászovą, doktorantkę na Uniwersytecie Karola w Pradze i Uniwersytecie w Ratyzbonie, aby omówić jej trwające badania nad mikrohistorią wschodniosłowackiego miasteczka Medzev w XX wieku.

Pracując z materiałami archiwalnymi, wywiadami z historii mówionej i współczesną prasą, Tereza bada dynamikę i relacje w lokalnej społeczności wielonarodowej dotkniętej II wojną światową w swojej rozprawie doktorskiej. Czyniąc to, kwestionuje narrację, która podkreśla znaczenie kategorii narodowych zdefiniowanych przez państwo czechosłowackie. Wręcz przeciwnie, Tereza, z perspektywy oddolnej, podkreśla sprawczość jednostek na poziomie lokalnym, poruszających się w nowych warunkach politycznych i społecznych.

Ponieważ populacja Medzeva była w przeważającej mierze niemiecka do końca II wojny światowej, nasi badacze byli szczególnie zainteresowani badaniami Terezy nad powojennymi realiami miasta. Było to widoczne w obszernej dyskusji po jej wystąpieniu. Życzymy Terezie pomyślnej obrony pracy dyplomowej i liczymy na przyszłą współpracę.

Obecnie rekrutujemy na stanowisko specjalisty/specjalistki ds. obsługi finansowej projektów europejskich. Jeśli masz doświadczenie w zarządzaniu budżetami, sprawozdawczości finansowej, dobrze znasz zasady finansowanie projektów europejskich, zachęcamy do aplikowania. Więcej szczegółów znajdziesz na stronie internetowej IS ​​PAN.
 

Czy politykę państwa wobec dzieci i doświadczeń dzieci można analizować za pomocą widmontologii? W swoim wpisie na blogu Michal Korhel próbuje to zrobić, badając przykład czesko-niemieckich dzieci w powojennej Czechosłowacji. Ponieważ ich tożsamość narodowa była niejednoznaczna, dzieci te kwestionowały wysiłki władz czechosłowackich zmierzające do stworzenia narodowo jednorodnego państwa Czechów i Słowaków. Z perspektywy widmontologicznej czesko-niemieckie dzieci można postrzegać jako „opętane” przez niemieckie duchy. Zanim mogły stać się członkami czeskiego społeczeństwa, władze państwowe musiały się ich pozbyć.

Link do wpisu blogowego znajdą Państwo tutaj.

Dzięki staraniom organizacyjnym Muzeum Ziemi Wałeckiej 23 lutego odbył się spacer historyczny po Cmentarzu Wojennym w Wałczu. Prawie czterdziestu uczestników przez półtorej godziny stawiało czoła zimowym warunkom, aby bliżej poznać historię tego miejsca i pochowanych w nim ludzi.

W rejonach powysiedleniowych szczególne znaczenie mają cmentarze. Cmentarz Wojenny w Wałczu na Bukowinie jest jednym z największych w regionie, znajdują się na nim groby żołnierzy polskich i radzieckich, którzy walczyli tu z armią niemiecką. Spacer po cmentarzu był także częścią obchodów 80. rocznicy przełamania Wału Pomorskiego, niemieckiej linii umocnień, w lutym 1945 roku.

Wśród przewodników była nasza kierowniczka, Karolina Ćwiek-Rogalska, która omówiła historię cmentarza oraz zawiłości moralne i etyczne związane z ekshumacją poległych żołnierzy. Historyk regionalny, Piotr Wojtanek, zwrócił uwagę na często pomijany aspekt dotyczący przynależności religijnej żołnierzy pochowanych na cmentarzu: jest to także miejsce wiecznego spoczynku żołnierzy wyznania mojżeszowego. Daniel Iwiński z grupy rekonstrukcji Wałcza opowiedział kilka historii skupionych wokół materialnych szczątków poległych żołnierzy. Marlena Jakubczyk-Kurkiewicz, dyrektorka Muzeum, podzieliła się historiami poszczególnych żołnierzy, zarówno mężczyzn, jak i kobiet z różnych miejsc, którzy polegli w regionie.

Podczas spaceru, wśród morza tysięcy nazwisk, udało się wyróżnić kilka indywidualnych historii i stworzyć narrację dla miejsca, które może teraz służyć nie tylko jako miejsce oficjalnego upamiętnienia, ale także mieć głębsze, bardziej ludzkie znaczenie dla mieszkańców Wałcza i okolic.

Czy czujesz się w pełni związany z miejscem urodzenia lub miejscem, w którym obecnie mieszkasz? Co zmienia Twoje poczucie tożsamości? To jedne z kluczowych pytań poruszanych podczas debaty „Świnoujście, Szczecin, Wałcz – tożsamość miejsca”, która odbyła się 20 lutego 2025 r. w Radiu Szczecin.

Uczestnicy, w tym nasza kierowniczka, Karolina Ćwiek-Rogalska, dyskutowali o procesie nabywania tożsamości jako doświadczenia zbiorowego i osobistego, ze szczególnym uwzględnieniem tego, kiedy i czy dzisiejsi mieszkańcy powysiedleniowych miejscowości na Pomorzu naprawdę poczuli się tam przynależni.

Marek Łuczak, komisarz policji i prezes Pomorskiego Towarzystwa Historycznego, przekonywał, że tożsamość definiuje się przez to, co budujemy poprzez nasze działania. Dla niego bycie mieszkańcem miasta oznacza przyczynianie się do jego rozwoju, a nie tylko symbole. Katarzyna Rembacka, historyczka i pedagożka, zauważyła, że ​​regionowi brakuje lokalnych narracji historycznych. Kinga Rabińska, animatorka kultury, podkreślała, że ​​tożsamość z definicji powinna być stała, jednak np. w Szczecinie podlega ciągłym zmianom, na które wpływają zarówno uwarunkowania globalne, jak i dynamiczna historia miasta. Karolina Ćwiek-Rogalska określiła tożsamość jako opowieść, zauważając, że mieszkańcy Pomorza mają trudności z jej narracją. Według niej proces kształtowania się tożsamości napotyka kilka przeszkód, zwłaszcza związanych z kwestią miejsca i czasu. Czy rok 1989 jest punktem zwrotnym w tożsamości regionu? A może rok 2004, kiedy Polska przystąpiła do Unii Europejskiej? Marek Stelar, pisarz specjalizujący się w powieściach kryminalnych, podkreślał, że tożsamość kształtuje się poprzez osobiste doświadczenia i zauważył, że proces kształtowania się tożsamości miasta trwa. Martin Hanf, niemiecki historyk i autor podcastów, porównał sposób, w jaki ludzie w Polsce i Niemczech dyskutują i dyskutowali (lub nie) na tematy związane z II wojną światową, która była kluczowa dla rozwoju tożsamości regionalnej na Pomorzu.

Jeśli chcą Państwo dowiedzieć się więcej, mogą Państwo zobaczyć całą rozmowę na kanale YouTube Radia Szczecin.
 

W rozmowie w Gazeta.pl Karolina Ćwiek-Rogalska i Lidia Raś poruszają kwestie związane z wysiedleniami społeczności niemieckich i niemieckojęzycznych z Czechosłowacji po II wojnie światowej. Obejmują one tzw. „dzikie wysiedlenia”, które miały miejsce przed podpisaniem umowy poczdamskiej, a także późniejsze, bardziej zorganizowane fazy przymusowych wysiedleń. Nasza kierowniczka stara się wyjaśnić przyczyny tych wysiedleń, podkreślając coraz większą radykalizację opinii publicznej oraz ewolucję postaw społecznych i politycznych, zwłaszcza w kontekście przejęcia władzy przez komunistów w Czechosłowacji w 1948 r. Karolina omawia także kontekst historyczny stosunków czesko-niemieckich, sięgający XIX wieku, kiedy na ziemiach czeskich istniała znacząca obecność Niemców. Krótko wspomina o podobieństwach między przymusowymi wysiedleniami w Polsce i Czechosłowacji, które również są badane w naszym projekcie. Zwraca uwagę, że rządy Polski i Czechosłowacji wymieniały doświadczenia dotyczące organizacji wysiedleń.