Aktualności

Osadnicy przybywający na tzw. Ziemie Odzyskane z innych części Polski lub z zagranicy po II wojnie światowej często przywozili ze sobą niewiele. Jednak wszyscy przywieźli ze sobą swoje historie rodzinne. Nasz partnerski projekt „Goleniowske Fotohistorie” ma na celu przywrócenie na światło dzienne tej pozornie zapomnianej części historii. Światło odgrywa kluczową rolę w projekcie, ponieważ współpracuje ze szklanymi negatywami, na których znajdują się fotografie pierwszych osadników powojennego Goleniowa, miasta na Pomorzu Zachodnim. Niektóre z nich to klasyczne portrety, inne zaś uwieczniają ważne momenty z ich codziennego życia, takie jak śluby, narodziny dzieci czy pierwsze komunie. Fotografował ich pierwszy powojenny fotograf miejski, Marian Dałkiewicz wraz z żoną Zofią.

Jak napisała Karolina w swoim wpisie na blogu, fotografie osób, których imion nie znamy, mają charakter widmontologiczny i kojarzą się z wieloma pytaniami dotyczącymi występujących na nich osób. Projekt „Goleniowske Fotohistorie” stara się nie tylko zachować odnalezione negatywy dla przyszłych pokoleń, ale także próbuje odpowiedzieć na te pytania. W dniach 15-23 listopada, we współpracy z naszymi badaczami Karoliną i Michalem, zespół stojący za projektem „Goleniowskie Fotohistorie” zorganizował wystawę części fotografii pod tytułem „Historie przywiezione”. Pokazano zwiedzającym nie tylko same fotografie, ale także ich autorów, a po części także historie osób, które z czasem zostały na zdjęciach rozpoznane. Ponadto, jako jedni z pierwszych ukazali powojenną historię miasta z perspektywy osadników. Ważnym aspektem była mapa, na której zwiedzający mogli zaznaczyć, skąd ich rodziny przybyły do Goleniowa po II wojnie światowej.

W ramach otwarcia wystawy zwiedzający mieli okazję wykonać własne zdjęcia w technice stosowanej jeszcze w okresie powojennym. Program towarzyszący obejmował kilka prezentacji na temat samego projektu czy fotografii portretowej. Osoby ze zdjęć również miały okazję zabrać głos, opowiadając, jak powstawały zdjęcia i co pamiętają z tamtego czasu. W ostatniej części programu nasi badacze Karolina i Michal zaprezentowali swoje badania nad historią tzw. Ziem Odzyskanych na podstawie niemieckich obiektów, które odnaleźli w Goleniowie podczas prac terenowych.

Na początku listopada Karina Hoření została zaproszona przez dr Sally Anderson Boström do poprowadzenia wykładu na Uniwersytecie Technicznym w Libercu. Karina wykorzystała lokalizację wydziału w historycznej dzielnicy Liberca, aby oprowadzić studentów Katedry Anglistyki po miejscach, które bada. Swoje główne ustalenia zilustrowała przykładami willi libereckiego właściciela fabryki, Theodora Liebiega, która po wojnie została zamieniona na przedszkole, willi rodziny Goltz, w której mieściła się później tzw. Gwardia Rewolucyjna (Revoluční Gardy) oraz dawnej Staatsoberrealschule – obecnie szkoła Husova. Jesteśmy wdzięczni za możliwość zaprezentowania wyników naszych badań oraz dziękujemy studentom za zainteresowanie i inspirującą dyskusję.

 

zdjęcia: Sally Anderson Boström

Jára Cimrman, fikcyjny geniusz stworzony przez satyryków z Teatru Járy Cimrmana, od prawie pięćdziesięciu lat jest źródłem humoru dla Czechów. Czesi, mimo że jest postacią fikcyjną, postrzegają Cimrmana jako istotę niemal realną, śmiejąc się z absurdu jego życia i osiągnięć, a jednocześnie traktując go z pewnym szacunkiem. Najnowszy podcast Czechostacji przybliża fenomen Cimrmana, zagłębiając się w jego fikcyjne życie i pochodzenie jego postaci, stworzonej początkowo jako satyra. Podcast omawia także, w jaki sposób czeski humor staje się ucieczką od trudnej rzeczywistości, podkreślając kulturowe znaczenie koncepcji Cimrmana.

Link do podcastu znajdą Państwo tutaj (YouTube).

W ciągu ostatnich kilku miesięcy nasz zespół poświęcił się prowadzeniu szeroko zakrojonych badań terenowych w regionach powysiedleniowych. Każdy członek zespołu odbył wiele wyjazdów badawczych, aby lepiej zrozumieć wyzwania i możliwości na tych obszarach. Po każdej podróży spotykamy się, aby wspólnie przeglądać, analizować i dzielić się zebranymi spostrzeżeniami, co było głównym tematem naszych ostatnich seminariów.

Obecność Karin w miejscowości Nové Město pod Smrkem pozwoliła jej doświadczyć życia ludzi mieszkających wśród poniemieckich posiadłości, prześledzić fragmentaryczne historie przedmiotów i odkryć tajemnice, które wydają się prowadzić donikąd – jak na przykład tajemnica otaczająca stare okno lub drzwi na jej poniższej fotografii.

Podobnie poszukiwania Michala w Voerde w Niemczech skupiały się na wspomnieniach Niemców wysiedlonych z Handlovej oraz historiach tych, którzy po latach powrócili, aby odwiedzić to miejsce. Jego praca rzuciła światło na dzisiejsze postrzeganie regionu przez poszczególne osoby, dostarczając cennych informacji na temat trwałych skutków wysiedleń.

Obecność Magdaleny na obchodach 25-lecia Parafii Ewangelicko-Augsburskiej w Pile była okazją do poszukiwania powiązań z niemieckim dziedzictwem luterańskim w Pile i okolicach, co jeszcze bardziej wzbogaca naszą wiedzę na temat trwałych więzi między społecznościami.

Praca Karoliny polegała nie tylko na gromadzeniu narracji przesiedleńców, ale także wykorzystywaniu ich podczas tworzenia wystawy czasowej w Muzeum Ziemi Wałeckiej, wzmacniającej głosy tych, których historie w innym przypadku mogłyby pozostać niezauważone.

Prace zespołu w terenie w dalszym ciągu wydobywają na światło dzienne nieoczekiwane historie, pogłębiając nasze zrozumienie splecionych relacji między miejscami, przedmiotami i ludźmi.

Chcielibyśmy pogratulować Karolinie wydania najnowszej książki „Ziemie. Historie odzyskiwania i utraty”, opublikowanej przez Wydawnictwo RN we wrześniu br. Jest to książka przybliżająca czytelnikom historię polskich „Ziem Odzyskanych” i sposoby opowiadania o nich. Publikacja nie jest efektem grantu, ale z pewnością będzie doskonałym źródłem informacji dla czytelników zainteresowanych historią tzw. „Ziem Odzyskanych“.

Podczas premiery wyemitowano specjalny odcinek wideo podcastu Radia Naukowego. Zapraszamy do oglądania, gdyż mowa w nim o niektórych „niemieckich duchach“!

Wspomniany odcinek mogą Państwo obejrzeć tutaj.

W najnowszym numerze czasopisma Nationalities Papers można znaleźć artykuł Kariny Hoření zatytułowany „A Brave New World Out of the Same Old Pieces: Property Confiscation and Distribution in Postwar Czechoslovakia”.

W artykule omówiono konfiskatę majątku niemieckojęzycznych mieszkańców Czechosłowacji po II wojnie światowej i jego redystrybucję nowym osadnikom. Autorka podkreśla, jak rewolucja narodowa, której efektem było wypędzenie niemieckojęzycznych mieszkańców z Europy Środkowej, umożliwiła rewolucję społeczną. Na przykładzie Liberca w północnych Czechach pokazuje, co doprowadziło do dyskryminacji mniejszości w zakresie redystrybucji majątku. Artykuł rzuca światło na złożoność powojennego społeczeństwa w Czechosłowacji i wpływ redystrybucji własności na różne grupy etniczne.

Link do artykułu znajdą Państwo tutaj.

Książka Karoliny Kuszyk „Poniemieckie” wywołała niemałą dyskusję od czasu jej premiery w Polsce w 2019 roku. Trzy lata później niemieckie tłumaczenie „In den Häusern der Anderen” wzbudziło jeszcze większe emocje wśród niemieckiej publiczności. Nasz badacz, Michal Korhel, uczestniczył w prezentacji wersji niemieckiej w Lüneburgu i spotkaniu z autorką, a następnie sam zagłębił się w książkę. Jakie są jej mocne i słabe strony? I dlaczego warto dać jej szansę? Oto jego recenzja w języku niemieckim.
 

Informowaliśmy już, że nasza kierowniczka Karolina została członkiem Rady Naukowej Muzeum Ziemi Wałeckiej. Cieszymy się, że możemy kontynuować tę historię, gdyż w październiku wszyscy członkowie zostali oficjalnie powołani przez prezydenta miasta Macieja Żebrowskiego, a Karolina została jednomyślnie wybrana na przewodniczącą tego organu.

Gratulujemy i cieszymy się na przyszłą współpracę z muzeum!

W dniach 17-18 października Karina Hoření uczestniczyła w największej czeskiej konferencji poświęconej historii publicznej. W tym roku konferencja odbyła się w północnoczeskim mieście Ústí nad Labem, które podobnie jak Liberec, gdzie Karina prowadzi badania terenowe, było gospodarczym i kulturalnym centrum czeskich Niemców. Być może z tego też powodu kilka referatów konferencyjnych skupiało się na pamięci w regionach powysiedleńczych. Karina włączyła się do dyskusji swoim artykułem zatytułowanym: Są miejsca, których nie możemy zobaczyć: wille niemieckich przemysłowców jako przykład badań na „peryferiach”. Karina odwołuje się do pomysłów Jacques’a Derridy na temat „Widm Marksa” i argumentuje, że poniemiecka nostalgia to kostium na Halloween fałszywego ducha, podczas gdy pamięć o transformacji po 1989 roku jest prawdziwym widmem, które nawiedza dziś czeskie społeczeństwo.

Wpis na blogu gościnnie przygotowała dr Izabela Mrzygłód, adiunktka w Instytucie Slawistyki PAN. Izabela Mrzygłód spotyka widmo warszawskich bibliotek zniszczonych przez Niemców podczas II wojny światowej. Minęło 80 lat od zniszczenia Biblioteki Krasińskich w październiku 1944 roku. Autorka opisuje straty w polskich archiwach i bibliotekach wynikające z niemieckiej polityki kolonialnej. Wsłuchuje się w ciszę, jaka pozostała po stracie, i próbuje ją zinterpretować w kontekście zwrotu archiwalnego oraz współczesnych refleksji nad władzą i wyciszeniem w archiwach.

Link do wpisu na blogu znajdą Państwo tutaj.