Przejdź do treści

Aktualności

Nowy wpis blogowy (w języku czeskim): Ptaní se na Hadvigu – zápisky z terénního deníku

Wyjazdy badawcze w terenie stanowią część pracy wszystkich członków zespołu Spectral Recycling. Zwykle wyjeżdżamy do dwóch krajów na dłużej. Dla Karin są to północne Czechy i środkowa Słowacja, dwa regiony, w których niemiecka przeszłość jest wciąż namacalna. Pobyty w terenie są intensywne, ale jednocześnie często samotne. Etnografowie zapisują nie tylko to, czego się dowiedzą, ale także swoje uczucia i doświadczenia. Aby przybliżyć Państwu to szczególne przeżycie, tym razem prezentujemy fragment pamiętnika Karin z jej drugiego pobytu w środkowej Słowacji. W pewną październikową sobotę wybrała się ona do Hadvigi, pierwotnie dużej wioski, w której mieszkali głównie niemieccy Słowacy, ale która po wojnie została wyludniona. Dziś jest tu zaledwie kilka domków letniskowych. Karin podróżowała z E., którą poznała w Hadvidze już latem.

Wpis mogą Państwo przeczytać tutaj.

Podcast (w języku polskim) – Nagroda NCN

W 8. odcinku podcastu NCN rozmowa toczy się wokół najbardziej prestiżowego wyróżnienia dla młodych naukowców pracujących w Polsce – Nagrody NCN. Gościniami podcastu są dr Karolina Ćwiek-Rogalska i prof. Joanna Golińska-Pilarek, członkini Rady NCN i kapituły wybierającej kandydatki i kandydatów do Nagrody.

W rozmowie prowadzonej przez Annę Korzekwę-Józefowicz Karolina mówi o swoich badaniach nad pamięcią i studiami nad rzeczami oraz kulturą „Ziem Odzyskanych”, a prof. Joanna Golińska-Pilarek opowiada o zasadach, jakimi kieruje się kapituła wybierająca laureatki i laureatów oraz o zmianach w regulaminie przyznawania Nagrody, które wejdą w życie w przyszłym roku.

Podcastu mogą Państwo posłuchać tutaj.

Wywiad Michala Korhela (w języku słowackim)

Miasteczka Krickerhau nie ma na mapie, choć leży na Słowacji. Krickerhau to stara niemiecka nazwa miejscowości Handlová. Miasto zostało założone przez Niemców, a ich potomkowie mieszkali tu przez długi czas. Koniec II wojny światowej oznaczał radykalną zmianę: większość pierwotnej ludności niemieckiej została deportowana do Niemiec, jednak ślady pozostawione przez poprzednich mieszkańców nadal są tam widoczne. Prowadząc badania w miejscowości Handlová, Michal Korhel nie tylko przeprowadził wywiady, ale także udzielił ich lokalnej stacji radiowej. Michal opowiedział o projekcie Spectral Recycling, jego celach i wpływie na lokalną społeczność. Dodatkowo przedstawił swoje pierwsze wyniki badań z miejscowości Handlová.

Wywiad (w języku słowackim) dostępny jest tutaj.

Karolina Ćwiek-Rogalska laureatką Nagrody NCN

Z ogromną dumą informujemy, że Karolina Ćwiek-Rogalska została tegoroczną laureatką Nagrody NCN.

Uroczystość wręczenia nagród odbyła się w Galerii Sztuki Polskiej XIX wieku w Sukiennicach, Oddziale Muzeum Narodowego w Krakowie. Ceremonię, jak co roku, poprowadziła Grażyna Torbicka.

Nagrodę NCN mogą otrzymać badaczki i badacze, którzy nie przekroczyli 40. roku życia i mają znaczące osiągnięcia naukowe w zakresie badań podstawowych, udokumentowane publikacjami afiliowanymi w polskich jednostkach naukowych. Wyróżnienie jest przyznawane w trzech obszarach nauk: humanistycznych, społecznych i o sztuce (HS), ścisłych i technicznych (ST) oraz o życiu (NZ). Podstawowym kryterium, jakim kieruje się kapituła oceniająca osiągnięcia kandydatów, jest ich doskonałość naukowa i międzynarodowa rozpoznawalność.

Kapituła Nagrody NCN złożona jest z członków Rady i dyrektora NCN. Kandydatki i kandydatów w tym roku mogło zgłaszać blisko 700 osób. W gronie uprawnionych do nominowania są m.in. dotychczasowi laureaci Nagrody NCN, byli członkowie Rady NCN i inni wybitni naukowcy.

Każdy z naukowców uprawnionych do wskazania kandydatów do Nagrody NCN może nominować tylko jedną osobę, która nie współpracowała ze zgłaszającym, nie brała udziału we wspólnych przedsięwzięciach, ani nie miała z nim wspólnych publikacji w ostatnich pięciu latach. Kandydat nie może być również doktorantem lub wypromowanym doktorem zgłaszającego, ani nie może ich łączyć relacja rodzinna lub prawna. W tym roku napłynęły 53 zgłoszenia, obejmujące 44 kandydatury (niektórzy kandydaci zostali zgłoszeni niezależnie przez kilkoro nominujących). Wśród zgłoszonych jest: 20 badaczek i badaczy z obszaru ST, 16 z obszaru HS oraz 8 z obszaru NZ.

W kolejnych tygodniach laureaci nagrody wygłoszą wykłady, które także będą transmitowane w internecie. Będziemy Państwa o tym informować na bieżąco. Więcej informacji o nagrodzie i laureatach znajdą Państwo tutaj.

Zachęcamy również do obejrzenia krótkiego nagrania, w którym Karolina Ćwiek-Rogalska opowiada o tym, czym się zajmuje – link tutaj.

Nowy wpis blogowy (w języku słowackim): Ignorovaná pamäť Slovenského národného povstania: marginalizácia násilia voči nemeckému civilnému obyvateľstvu a jej dôsledky

Po Powstaniu Warszawskim, Słowackie Powstanie Narodowe było największym powstaniem antyhitlerowskim w Europie Środkowej. Jest to kluczowe wydarzenie we współczesnej historii Słowacji, a także w kulturze pamięci o II wojnie światowej. W związku z tym posiada własne muzeum i pomnik w Bańskiej Bystrzycy, centrum antyhitlerowskiego ruchu oporu podczas powstania. Jego znaczenie na poziomie moralnym i politycznym było kluczowe: część narodu słowackiego powstała przeciwko autorytatywnemu reżimowi Pierwszej Republiki Słowackiej, państwa wspierającego nazistowskie Niemcy, w celu przywrócenia demokracji. Ma to jednak także swoje negatywne strony, jak traktowanie przez partyzantów niemieckiej ludności cywilnej. Niemniej jednak, jak pokazuje narracja historyczna prezentowana na aktualnej wystawie w Muzeum Słowackiego Powstania Narodowego, pamięć o przemocy wobec niemieckiej ludności cywilnej jest marginalizowana. Jeśli chcą Państwo dowiedzieć się więcej, proszę przeczytać nowy wpis Michala Korhela na blogu (link tutaj).

Nowa członkini Zespołu Spectral Recycling

Miło nam poinformować, że w ramach naszego projektu grantowego odbył się otwarty konkurs na stanowisko doktoranta/tki//asystenta/tki. Na podstawie oceny nadesłanych dokumentów oraz rozmowy kwalifikacyjnej komisja rekrutacyjna podjęła decyzję o wyborze mgr Magdaleny Bubík, która rozpocznie pracę z Zespołem Spectral Recycling od 1 października 2023 r.

Magdalena jest dumna ze swojego dziedzictwa i podkreśla swoją tożsamość mieszkanki pogranicza. Pochodzi z Czeskiego Cieszyna, który zawsze postrzegała jako miejsce, które łączy rzeka, a nie dzieli granica. Pokolenia jej przodków naznaczone były bogactwem wielokulturowości i różnorodności religijnej, dlatego podczas studiów historycznych na Uniwersytecie Jagiellońskim w Krakowie skupiła się na dziedzictwie kulturowym Śląska Cieszyńskiego, przede wszystkim w perspektywie religijnej.

Jej głęboka fascynacja różnorodnymi kulturami napędza ją do podróżowania po świecie, odkrywania zabytków i świata przyrody, prowadzenia wzbogacających rozmów z ludźmi i delektowania się wyśmienitą kuchnią. Czasem zatraca się we wciągających narracjach powieści Agathy Christie czy „Władcy Pierścieni”. Dodatkowo ma wrodzoną, rodzinną pasję do muzyki. Szczególnie lubi śpiewać w duetach ze swoją młodszą siostrą i słuchać tradycyjnej muzyki gruzińskiej.

Nowy wpis blogowy! A zresztą niech pan buszuje. Reporterzy i reporterki na „Ziemiach Odzyskanych”

Karolina bada historię polskiej literatury faktu dotyczącej „Ziem Odzyskanych”. Bada powody, dla których ten temat fascynował wielu pisarzy i jak służył ówczesnym potrzebom politycznym. Ujawnia także, w jaki sposób ta twórczość pozostała w dużej mierze nieznana opinii publicznej i analizuje ewolucję literackiego prezentowania „Ziem Odzyskanych” w reportażu. Pokazuje, jak te prace odzwierciedlają zmieniające się postawy i perspektywy polskiego społeczeństwa i kultury.

Post mogą Państwo przeczytać tutaj.

Czy nadal interesuje nas to, co „poniemieckie” w Polsce? Debata „Przedmioty jako wehikuły czasu” w ramach Festiwalu Literackiego w Sopocie

Czy przedmioty niosą ze sobą wewnętrzne znaczenia, czy też są immanentnie powiązane z ludzką pamięcią? To jedno z pytań, nad którym zastanawiali się uczestnicy debaty „Przedmioty jako wehikuły czasu” podczas Festiwalu Literackiego w Sopocie (dawniej niem. Zopott). Beata Maciejewska, dziennikarka „Gazety Wyborczej” z Wrocławia (dawniej niemieckiego Breslau), przygotowała kilka intrygujących i dających do myślenia pytań pozostałym uczestnikom: Stefanowi Chwinowi, literaturoznawcy i pisarzowi z Gdańska (dawniej niemieckiego Danzig), którego powieść „Hanemann”jest kamieniem milowym w polskiej literaturze dotyczącej powojennych migracji, Dariuszowi Brzostkowi, profesorowi kulturologii z Torunia zajmującemu się zdolnościami kulturowymi przedmiotów oraz kierowniczce naszego projektu Spectral Recycling, Karolinie.

Wspólnie dyskutowali o tym, jak dzisiaj radzimy sobie z obiektami poniemieckimi. Czy wieszamy na ścianach zdjęcia wyimaginowanych dziadków, które znaleźliśmy na pchlich targach, jak mówiła Beata, czy też jesteśmy świadkami spadku zainteresowania tymi przedmiotami, jak głosił Stefan? Niespodziewanie rozmowa zeszła także na zagadkowe opowieści ukryte w gobelinach. Co można odkryć, gdy pozbędziemy się pierwszej, oczywistej warstwy i zajrzymy za nią?

Nowy wpis blogowy (w języku czeskim)! Josef Bubak Kunst und Bauschlosserei aneb tajemství německých nápisů

W 1946 r., wraz z opuszczeniem przez niemieckojęzycznych mieszkańców wielu regionów obecnych Czech, miały zniknąć także materialne pamiątki kultury niemieckiej. Karina Hoření, członkini naszego zespołu, która prowadzi badania etnograficzne w północnych Czechach, pokazuje w swoim wpisie blogowym, że w czeskich miastach i wsiach nadal można znaleźć pamiątki po dawnych mieszkańcach. Jedną z nich są niemieckie napisy na domach, które zwracają uwagę zwiedzających na nieistniejące już sklepy czy punkty usługowe. Takie inskrypcje wpisują się w ramy naszych badań nad widmontologią, ponieważ przypominają o traumatycznej przeszłości, która miała zniknąć.

Zachęcamy do zapoznania się z nowym wpisem blogowym tutaj.

Sympathy for the Unfamiliar Ghosts: Karolina Ćwiek-Rogalska na seminarium historii w przestrzeni publicznej Uniwersytetu w Ratyzbonie

„Sympathy for the Unfamiliar Ghosts. Why did Polish Settlers Care for Tombs of Ancestors of Expelled Germans?” – taki tytuł nosił wykład, który 12 lipca 2023 r. Karolina Ćwiek-Rogalska wygłosiła w Zentrum Erinnerungskultur (Centrum Kultury Pamięci) na Uniwersytecie w Ratyzbonie. Wykład był częścią cyklu prezentacji i dyskusji na temat aktualnych badań i projektów z zakresu historii w przestrzeni publicznej i kultury pamięci, organizowanego przez prof. dr Juliane Tomann.

Karolina przedstawiła główne założenia projektu Spectral Recycling, którego celem jest zbadanie, w jaki sposób były wykorzystywane przedmioty pozostawione przez osoby niemieckojęzyczne po przymusowej migracji z Polski, Czech i Słowacji po 1945 r.

W swoim wystąpieniu Karolina skupiła się na tym, jak nowi osadnicy przekształcali niemieckie cmentarze i poszczególne miejsca niemieckich pochówków w miejsca ich własnej pamięci. Przekonywała, że ​​miejsca te można postrzegać jako „duchy”, które nawiedzają nowych mieszkańców, podważając ich poczucie przynależności i tożsamości, ale także otwierają możliwość dialogu i pojednania.

Wykład wywołał ciekawą dyskusję z udziałem słuchaczek i słuchaczy, którzy zadawali pytania dotyczące różnych aspektów wspomnianego tematu. Wśród poruszonych przez nich kwestii znalazła się rola religii, kulturowe znaczenie cmentarzy oraz przekształcenia dawnych terenów niemieckich po 1945 r. Ponadto, dyskusja dotyczyła szerszego kontekstu i implikacji wysiedleń i osadnictwa w powojennej polsko-niemieckiej historii oraz tego, w jaki sposób w projekcie Spectral Recycling możemy wypracować nowe spojrzenie na te kwestie.

Karolina pragnie serdecznie podziękować organizatorkom tego wydarzenia za zaproszenie do podzielenia się swoimi spostrzeżeniami na temat kultury pamięci. Była to wspaniała okazja do ożywionej i inspirującej dyskusji z publicznością. Więcej informacji na temat Zentrum Erinnerungskultur można znaleźć na ich stronie internetowej.