Obecnie rekrutujemy na stanowisko specjalisty/specjalistki ds. obsługi finansowej projektów europejskich. Jeśli masz doświadczenie w zarządzaniu budżetami, sprawozdawczości finansowej, dobrze znasz zasady finansowanie projektów europejskich, zachęcamy do aplikowania. Więcej szczegółów znajdziesz na stronie internetowej IS PAN.
Czy politykę państwa wobec dzieci i doświadczeń dzieci można analizować za pomocą widmontologii? W swoim wpisie na blogu Michal Korhel próbuje to zrobić, badając przykład czesko-niemieckich dzieci w powojennej Czechosłowacji. Ponieważ ich tożsamość narodowa była niejednoznaczna, dzieci te kwestionowały wysiłki władz czechosłowackich zmierzające do stworzenia narodowo jednorodnego państwa Czechów i Słowaków. Z perspektywy widmontologicznej czesko-niemieckie dzieci można postrzegać jako „opętane” przez niemieckie duchy. Zanim mogły stać się członkami czeskiego społeczeństwa, władze państwowe musiały się ich pozbyć.
Link do wpisu blogowego znajdą Państwo tutaj.
Dzięki staraniom organizacyjnym Muzeum Ziemi Wałeckiej 23 lutego odbył się spacer historyczny po Cmentarzu Wojennym w Wałczu. Prawie czterdziestu uczestników przez półtorej godziny stawiało czoła zimowym warunkom, aby bliżej poznać historię tego miejsca i pochowanych w nim ludzi.
W rejonach powysiedleniowych szczególne znaczenie mają cmentarze. Cmentarz Wojenny w Wałczu na Bukowinie jest jednym z największych w regionie, znajdują się na nim groby żołnierzy polskich i radzieckich, którzy walczyli tu z armią niemiecką. Spacer po cmentarzu był także częścią obchodów 80. rocznicy przełamania Wału Pomorskiego, niemieckiej linii umocnień, w lutym 1945 roku.
Wśród przewodników była nasza kierowniczka, Karolina Ćwiek-Rogalska, która omówiła historię cmentarza oraz zawiłości moralne i etyczne związane z ekshumacją poległych żołnierzy. Historyk regionalny, Piotr Wojtanek, zwrócił uwagę na często pomijany aspekt dotyczący przynależności religijnej żołnierzy pochowanych na cmentarzu: jest to także miejsce wiecznego spoczynku żołnierzy wyznania mojżeszowego. Daniel Iwiński z grupy rekonstrukcji Wałcza opowiedział kilka historii skupionych wokół materialnych szczątków poległych żołnierzy. Marlena Jakubczyk-Kurkiewicz, dyrektorka Muzeum, podzieliła się historiami poszczególnych żołnierzy, zarówno mężczyzn, jak i kobiet z różnych miejsc, którzy polegli w regionie.
Podczas spaceru, wśród morza tysięcy nazwisk, udało się wyróżnić kilka indywidualnych historii i stworzyć narrację dla miejsca, które może teraz służyć nie tylko jako miejsce oficjalnego upamiętnienia, ale także mieć głębsze, bardziej ludzkie znaczenie dla mieszkańców Wałcza i okolic.
Czy czujesz się w pełni związany z miejscem urodzenia lub miejscem, w którym obecnie mieszkasz? Co zmienia Twoje poczucie tożsamości? To jedne z kluczowych pytań poruszanych podczas debaty „Świnoujście, Szczecin, Wałcz – tożsamość miejsca”, która odbyła się 20 lutego 2025 r. w Radiu Szczecin.
Uczestnicy, w tym nasza kierowniczka, Karolina Ćwiek-Rogalska, dyskutowali o procesie nabywania tożsamości jako doświadczenia zbiorowego i osobistego, ze szczególnym uwzględnieniem tego, kiedy i czy dzisiejsi mieszkańcy powysiedleniowych miejscowości na Pomorzu naprawdę poczuli się tam przynależni.
Marek Łuczak, komisarz policji i prezes Pomorskiego Towarzystwa Historycznego, przekonywał, że tożsamość definiuje się przez to, co budujemy poprzez nasze działania. Dla niego bycie mieszkańcem miasta oznacza przyczynianie się do jego rozwoju, a nie tylko symbole. Katarzyna Rembacka, historyczka i pedagożka, zauważyła, że regionowi brakuje lokalnych narracji historycznych. Kinga Rabińska, animatorka kultury, podkreślała, że tożsamość z definicji powinna być stała, jednak np. w Szczecinie podlega ciągłym zmianom, na które wpływają zarówno uwarunkowania globalne, jak i dynamiczna historia miasta. Karolina Ćwiek-Rogalska określiła tożsamość jako opowieść, zauważając, że mieszkańcy Pomorza mają trudności z jej narracją. Według niej proces kształtowania się tożsamości napotyka kilka przeszkód, zwłaszcza związanych z kwestią miejsca i czasu. Czy rok 1989 jest punktem zwrotnym w tożsamości regionu? A może rok 2004, kiedy Polska przystąpiła do Unii Europejskiej? Marek Stelar, pisarz specjalizujący się w powieściach kryminalnych, podkreślał, że tożsamość kształtuje się poprzez osobiste doświadczenia i zauważył, że proces kształtowania się tożsamości miasta trwa. Martin Hanf, niemiecki historyk i autor podcastów, porównał sposób, w jaki ludzie w Polsce i Niemczech dyskutują i dyskutowali (lub nie) na tematy związane z II wojną światową, która była kluczowa dla rozwoju tożsamości regionalnej na Pomorzu.
Jeśli chcą Państwo dowiedzieć się więcej, mogą Państwo zobaczyć całą rozmowę na kanale YouTube Radia Szczecin.
W rozmowie w Gazeta.pl Karolina Ćwiek-Rogalska i Lidia Raś poruszają kwestie związane z wysiedleniami społeczności niemieckich i niemieckojęzycznych z Czechosłowacji po II wojnie światowej. Obejmują one tzw. „dzikie wysiedlenia”, które miały miejsce przed podpisaniem umowy poczdamskiej, a także późniejsze, bardziej zorganizowane fazy przymusowych wysiedleń. Nasza kierowniczka stara się wyjaśnić przyczyny tych wysiedleń, podkreślając coraz większą radykalizację opinii publicznej oraz ewolucję postaw społecznych i politycznych, zwłaszcza w kontekście przejęcia władzy przez komunistów w Czechosłowacji w 1948 r. Karolina omawia także kontekst historyczny stosunków czesko-niemieckich, sięgający XIX wieku, kiedy na ziemiach czeskich istniała znacząca obecność Niemców. Krótko wspomina o podobieństwach między przymusowymi wysiedleniami w Polsce i Czechosłowacji, które również są badane w naszym projekcie. Zwraca uwagę, że rządy Polski i Czechosłowacji wymieniały doświadczenia dotyczące organizacji wysiedleń.
Dla młodych badaczy promocja ich pracy i budowanie marki osobistej jest niezbędne do zaistnienia w środowisku naukowym. Nasza managerka, Angelika Zanki, zwróciła się niedawno do doktorantów pierwszego roku Szkoły Doktorskiej Anthropos (Polskiej Akademii Nauk), udzielając wskazówek, jak skutecznie promować ich działalność. Internet stał się podstawową platformą dla takich przedsięwzięć, oferując szeroką gamę możliwości tworzenia sieci kontaktów. Podkreślając znaczenie prezentacji wyników badań, nasza managerka podzieliła się także spostrzeżeniami na temat tego, czego nie należy robić, promując się zawodowo.
W tej dyskusji podkreślono, że grant Spectral Recycling jest bardzo dobrym przykładem udanej promocji w środowisku naukowym.
Serdeczne podziękowania dla uczestników spotkania za aktywność i przedstawienie świetnych pomysłów na promocję swoich działań.
Dzięki uprzejmemu zaproszeniu Katedry Historii Europy Wschodniej nasz badacz, Michal Korhel, przedstawił wyniki swoich badań. Na przykładzie dwóch cmentarzy – polskiego i słowackiego – pokazał podobieństwa i różnice w radzeniu sobie z niemiecką przeszłością. W dalszej części dyskusja przeniosła się z cmentarzy na inne „niemieckie duchy” nawiedzające Europę Środkowo-Wschodnią. W ten sposób Michal mógł zaprezentować całą gamę swoich odkryć z badań terenowych w Polsce i na Słowacji.
Podczas pobytu w Monachium Michal odwiedził także Muzeum Niemców Sudeckich i został oprowadzony przez przewodnika po jego stałej wystawie poświęconej historii kultury Niemców na ziemiach czeskich. Oprócz ogólnego zainteresowania prezentowanymi na wystawie obiektami i ich historiami, Michala szczególnie zaciekawiło przedstawienie przymusowego wysiedlenia Niemców sudeckich. Ponadto Michal jako jeden z pierwszych miał okazję wziąć udział w nowo wprowadzonym formacie poświęconym pamięci i ojczyźnie, podczas którego zwiedzający mieli możliwość podzielenia się swoimi historiami.
Nasz zespół spotyka się regularnie co dwa tygodnie, aby omówić badania terenowe, teksty naukowe i literaturę. Czasami wspólnie oglądamy film, żeby przeanalizować, jak reprezentacja wypędzeń i przesiedleń jest przedstawiana w kinie czeskim, słowackim czy polskim i jakie wnioski możemy z tego wyciągnąć dla naszej pracy kulturoznawców.
Tym razem spotkaliśmy się, aby porozmawiać o Adelheidzie, filmie z 1969 roku, zrealizowanym przez jednego z klasyków czeskiego kina, Františka Vláčila, na podstawie powieści Vladimíra Körnera z 1967 roku. W naszej dyskusji skupiliśmy się przede wszystkim na tym, jak została przedstawiona materialność i na ile wpisuje się ona w stereotypowe postrzeganie Kresów jako krainy rozkładu. Poruszaliśmy także takie kwestie, jak różnice między książką a adaptacją, Czesi jako bohaterowie i sposób przedstawiania obecności Niemców.
Film po raz kolejny okazał się inspirującą podstawą do dyskusji, która może przydać się w badaniach antropologicznych i poszerzyć horyzonty.
„Wandervogel” to dający do myślenia spektakl teatralny w reżyserii Jana Mocka, wystawiany obecnie w praskim teatrze Alfred ve dvoře. Pięciu aktorów, jedna scena i jedna niemal zapomniana historia Heinza Ruthy, czeskiego nacjonalistycznego przywódcy niemieckiego z północnych Czech, który popełnił samobójstwo po oskarżeniu o homoseksualizm. Ten wpis nie jest klasyczną recenzją teatralną. Zamiast tego Karolina zastanawia się, czego możemy się dowiedzieć ze spektaklu o złożoności nacjonalizmu, tożsamości i wpływie tłumionych pragnień, rzucając światło na mniej znany aspekt historii.
Link do wpisu na blogu Karoliny Ćwiek-Rogalskiej znajdą Państwo tutaj.
W styczniu Magdalena miała okazję podzielić się swoimi badaniami ze studentami historii Uniwersytetu Jagiellońskiego w Krakowie. Jej zajęcia nosiły tytuł „Dziedzictwo regionów post-przesiedleniowych: kultura materialna i redefinicja przestrzeni”. Sesja stanowiła wprowadzenie do kluczowych koncepcji naszego projektu, w tym eksploracji widmontologii — teoretycznego podejścia stosowanego przez nasz zespół do badania regionów po przesiedleniach i ich transformacji.
Czerpiąc ze swoich badań, Magdalena zilustrowała koncepcje recyklingu i redefinicji, ze szczególnym uwzględnieniem przestrzeni sakralnych w Pile i Libercu. Jej prezentacja podkreśliła, jak procesy te kształtują rozumienie krajobrazów po przesiedleniach. Zajęcia obejmowały także elementy interaktywne: analizę zdjęć i materiałów z badanych obszarów. Następnie odbyła się dyskusja.
Zajęcia zapewniły wyjątkową okazję do zagłębienia się w zawiłości przesiedleń, pamięci i kultury materialnej, wyposażając ich w narzędzia umożliwiające lepsze zrozumienie trwałego wpływu procesów historycznych na współczesne przestrzenie.
Ta wzbogacająca sesja została zorganizowana we współpracy z dr. Kamilem Ruszałą z Instytutu Historii UJ, którego zaangażowanie nadało zajęciom nieoceniony wymiar interdyscyplinarny.
