Przejdź do treści

Aktualności

Michal Korhel prezentuje swoje badania na Uniwersytecie Ludwika i Maksymiliana w Monachium

Dzięki uprzejmemu zaproszeniu Katedry Historii Europy Wschodniej nasz badacz, Michal Korhel, przedstawił wyniki swoich badań. Na przykładzie dwóch cmentarzy – polskiego i słowackiego – pokazał podobieństwa i różnice w radzeniu sobie z niemiecką przeszłością. W dalszej części dyskusja przeniosła się z cmentarzy na inne „niemieckie duchy” nawiedzające Europę Środkowo-Wschodnią. W ten sposób Michal mógł zaprezentować całą gamę swoich odkryć z badań terenowych w Polsce i na Słowacji.

Muzeum Niemców Sudeckich, zdjęcie: Michal Korhel/Anna Kolářová

Podczas pobytu w Monachium Michal odwiedził także Muzeum Niemców Sudeckich i został oprowadzony przez przewodnika po jego stałej wystawie poświęconej historii kultury Niemców na ziemiach czeskich. Oprócz ogólnego zainteresowania prezentowanymi na wystawie obiektami i ich historiami, Michala szczególnie zaciekawiło przedstawienie przymusowego wysiedlenia Niemców sudeckich. Ponadto Michal jako jeden z pierwszych miał okazję wziąć udział w nowo wprowadzonym formacie poświęconym pamięci i ojczyźnie, podczas którego zwiedzający mieli możliwość podzielenia się swoimi historiami.

eksponaty w muzeum, zdjęcie: Michal Korhel/Anna Kolářová
część wystawy, zdjęcie: Michal Korhel/Anna Kolářová

Seminarium wewnętrzne: dyskusja o filmie Adelheid Františka Vláčila

Nasz zespół spotyka się regularnie co dwa tygodnie, aby omówić badania terenowe, teksty naukowe i literaturę. Czasami wspólnie oglądamy film, żeby przeanalizować, jak reprezentacja wypędzeń i przesiedleń jest przedstawiana w kinie czeskim, słowackim czy polskim i jakie wnioski możemy z tego wyciągnąć dla naszej pracy kulturoznawców.

Tym razem spotkaliśmy się, aby porozmawiać o Adelheidzie, filmie z 1969 roku, zrealizowanym przez jednego z klasyków czeskiego kina, Františka Vláčila, na podstawie powieści Vladimíra Körnera z 1967 roku. W naszej dyskusji skupiliśmy się przede wszystkim na tym, jak została przedstawiona materialność i na ile wpisuje się ona w stereotypowe postrzeganie Kresów jako krainy rozkładu. Poruszaliśmy także takie kwestie, jak różnice między książką a adaptacją, Czesi jako bohaterowie i sposób przedstawiania obecności Niemców.

Film po raz kolejny okazał się inspirującą podstawą do dyskusji, która może przydać się w badaniach antropologicznych i poszerzyć horyzonty.

kadr z filmu, zdjęcie: František Uldrich

Nowy wpis blogowy (w języku czeskim). Čí je to příběh? Na motivy hry „Wandervogel“

„Wandervogel” to dający do myślenia spektakl teatralny w reżyserii Jana Mocka, wystawiany obecnie w praskim teatrze Alfred ve dvoře. Pięciu aktorów, jedna scena i jedna niemal zapomniana historia Heinza Ruthy, czeskiego nacjonalistycznego przywódcy niemieckiego z północnych Czech, który popełnił samobójstwo po oskarżeniu o homoseksualizm. Ten wpis nie jest klasyczną recenzją teatralną. Zamiast tego Karolina zastanawia się, czego możemy się dowiedzieć ze spektaklu o złożoności nacjonalizmu, tożsamości i wpływie tłumionych pragnień, rzucając światło na mniej znany aspekt historii.

Link do wpisu na blogu Karoliny Ćwiek-Rogalskiej znajdą Państwo tutaj.

Magdalena Bubík wraz ze studentami Uniwersytetu Jagiellońskiego w Krakowie bada dziedzictwo regionów post-przesiedleniowych

W styczniu Magdalena miała okazję podzielić się swoimi badaniami ze studentami historii Uniwersytetu Jagiellońskiego w Krakowie. Jej zajęcia nosiły tytuł „Dziedzictwo regionów post-przesiedleniowych: kultura materialna i redefinicja przestrzeni”. Sesja stanowiła wprowadzenie do kluczowych koncepcji naszego projektu, w tym eksploracji widmontologii — teoretycznego podejścia stosowanego przez nasz zespół do badania regionów po przesiedleniach i ich transformacji. 

Czerpiąc ze swoich badań, Magdalena zilustrowała koncepcje recyklingu i redefinicji, ze szczególnym uwzględnieniem przestrzeni sakralnych w Pile i Libercu. Jej prezentacja podkreśliła, jak procesy te kształtują rozumienie krajobrazów po przesiedleniach. Zajęcia obejmowały także elementy interaktywne: analizę zdjęć i materiałów z badanych obszarów. Następnie odbyła się dyskusja. 

Zajęcia zapewniły wyjątkową okazję do zagłębienia się w zawiłości przesiedleń, pamięci i kultury materialnej, wyposażając ich w narzędzia umożliwiające lepsze zrozumienie trwałego wpływu procesów historycznych na współczesne przestrzenie.

Ta wzbogacająca sesja została zorganizowana we współpracy z dr. Kamilem Ruszałą z Instytutu Historii UJ, którego zaangażowanie nadało zajęciom nieoceniony wymiar interdyscyplinarny.

zdjęcie: Kamil Ruszała

Karolina Ćwiek-Rogalska ze stopniem doktora habilitowanego

Z ogromną dumą i radością informujemy, iż 23 października 2024 roku odbyło się kolokwium habilitacyjne naszej kierowniczki, dr Karoliny Ćwiek-Rogalskiej. Podstawą dla wniosku o nadanie stopnia był cykl artykułów pt. „Recykling pamięci. Rola „poniemieckiej” materialności w kształtowaniu się kultur osadniczych na obszarach post-przesiedleniowych. Antropologiczne studium przypadku”. Komisja habilitacyjna jednogłośnie zawnioskowała o nadanie stopnia doktora habilitowanego, co nastąpiło uchwałą Rady Dyscypliny z dnia 25 listopada br.

Serdecznie gratulujemy i życzymy dalszych sukcesów!

Pierwsze seminarium zespołu w nowym roku: omówienie książki Alles, was wir nicht erinnern Christiane Hoffmann

Zespół Spectral Recycling rozpoczął wewnętrzne seminaria w nowym roku 15 stycznia 2025 r. sesją czytelniczą dotyczącą książki Christiane Hoffmann „Alles, was wir nicht erinnern: Zu Fuß auf dem Fluchtweg meines Vaters” (2022). Wydanie polskie „Czego nieużyty. Pieszo śladami ucieczki ojca” w tłumaczeniu Ewy Czerwiakowskiej ukazało się nakładem Ośrodka Karta w zeszłym roku.

Niniejsza lektura należy do najnowszych relacji z przeżyć niemieckich przesiedleńców i ich dzieci. Po śmierci ojca Hoffmann zdecydowała się przejść drogą, którą jej rodzina uciekała przed Armią Czerwoną zimą 1945 roku. Wyruszając ze swojej wsi Rosenthal (obecnie Różyna) na Dolnym Śląsku, podążała śladami wypędzonych do Křižovatki w dzisiejszych Czechach, obejmującymi prawie 550 kilometrów na zachód. Podczas tej podróży starała się zbadać wpływ historii na życie jej rodziny i innych wypędzonych Niemców. Poruszyła także kwestie niemieckiej pamięci, winy i odpowiedzialności.

Nasz zespół zgłębił temat traum dziedziczonych i portretu regionów powysiedleniowych, skupiając się na Polsce i Czechach. Zastanawialiśmy się, jak podróż Hoffmann wygląda w porównaniu z naszymi własnymi doświadczeniami z pracy w terenie. Dyskusja okazała się zarówno wnikliwa, jak i wzbogacająca.

Grudniowe spotkanie zespołu Spectral Recycling w Pradze

Ponieważ cały nasz zespół wziął udział w konferencji „Memory and Populism from Below”, skorzystaliśmy z okazji, aby spotkać się po raz ostatni w grudniu 2024 roku w Pradze.

Pomimo napiętego harmonogramu konferencji udało nam się także odbyć kilka spotkań projektowych. Poświęciliśmy trochę czasu, aby spojrzeć wstecz na to, co osiągnęliśmy w 2024 r. i sporządziliśmy plany na 2025 r. 

W 2024 roku każdy z nas spędził kilka tygodni na badaniach terenowych. Jako zespół opublikowaliśmy sześć artykułów w czasopismach akademickich. Na spotkaniu w Greifswaldzie wczesną jesienią przygotowaliśmy fundamenty dla naszej przyszłej książki.

W 2025 roku będziemy stopniowo kończyć badania terenowe i skupiać się na pracy nad książką. Oprócz spotkania poświęconego planowaniu odbyliśmy także seminarium spacerowe w praskim parku Stromovka, podczas którego omawialiśmy szersze tematy związane z naszymi badaniami. Mglista grudniowa pogoda zainspirowała nas do myślenia o widmontologii i zrobienia kilku stylowych zdjęć.

Magdalena Bubík, Karina Hoření i Karolina Ćwiek-Rogalska, zdjęcie: Michal Korhel

Michal Korhel obronił doktorat

Michal Korhel obronił z sukcesem pracę doktorską na Uniwersytecie w Lipsku w porozumieniu cotutelle z Uniwersytetem J. E. Purkyně w Uściu nad Łabą. Tytuł jego pracy brzmiał: „An der Grenze der Nation: Deutsch-tschechische Kinder in der Nachkriegstschechoslowakei, 1945-1960”. Tematyka pracy rzuca światło na doświadczenia czesko-niemieckich dzieci żyjących w Czechosłowacji po II wojnie światowej, oferując cenny wgląd w kontekst historyczny, społeczny i kulturowy tamtych czasów.

Życzymy Michalowi dalszych sukcesów w pracy naukowej.

Debata z udziałem Karoliny Ćwiek-Rogalskiej: Odzyskane – utracone. O ziemiach, rzeczach i losach

W dniach 6-8 grudnia 2024 w Big Book Cafe MDM odbyło się wydarzenie „Między nami mówiąc: Festiwal spraw polsko-niemieckich”. Ten trzydniowy festiwal, wspierany przez Fundację Współpracy Polsko-Niemieckiej, poprzez książki, debaty i spektakle przybliżał ważne tematy wspólne dla Polaków i Niemców.

Jednym z kluczowych wydarzeń festiwalu była debata „Odzyskane – utracene. O ziemiach, rzeczach i losach”, skupiająca się na powojennych zmianach granic polsko-niemieckich, które doprowadziły do ​​​​przymusowych migracji, przesiedleń i ich bieżących konsekwencji społecznych. Wśród gości była nasza kierowniczka, Karolina. Dołączyła do prof. Maren Röger z Uniwersytetu w Lipsku i dziennikarki Nancy Waldmann podczas emocjonującej dyskusji, którą moderowała Dominika Buczak, autorka „Całe piękno świata”, powieści poświęconej splotom historii polskich i niemieckich rodzin.

W dyskusji poruszano kwestię pamięci o wypędzeniach i przesiedleniach w społeczeństwie polskim i niemieckim, odnosząc się do mitów i faktów związanych z tym okresem. Dała ona głęboki wgląd w to, jak wydarzenia z przeszłości kształtują obecne stosunki polsko-niemieckie, trwające wysiłki na rzecz pojednania i zrozumienia tych historii oraz w jaki sposób są one instrumentalizowane w dyskursach populistycznych po obu stronach.

Nagranie ze spotkania można zobaczyć na profilu Facebook Big Book Cafe.

Nowy artykuł. Povojnová migrácia na Slovensku: perspektíva osídlencov a ich detí v Handlovej

W najnowszym numerze czasopisma Historický časopis można znaleźć artykuł Michala Korhela pt. „Povojnová migrácia na Slovensku: perspektíva osídlencov a ich detí v Handlovej”.

Procesy migracyjne po II wojnie światowej wywarły ogromny wpływ na społeczeństwa w całej Europie. Odrodzona powojenna Czechosłowacja nie była wyjątkiem. Władze czechosłowackie wykorzystały migrację przymusową i dobrowolną jako narzędzie do osiągnięcia jednolitego narodowo społeczeństwa czeskiego i słowackiego. W porównaniu do wcześniejszych badań skupiających się na konsekwencjach migracji powojennych na ziemiach czeskich i w południowej Słowacji, obecne badania eksplorują społeczne aspekty procesów migracyjnych na przykładzie Handlovej – miasta górniczego położonego w środkowej Słowacji. Pierwotnie miasto w przeważającej mierze niemieckie, pod koniec II wojny światowej i w jej następstwie stało się miastem osadników. Za pomocą badań archiwalnych i wywiadów zbadano migracje po II wojnie światowej z perspektywy osadników i ich dzieci, powszechnie niedostatecznie reprezentowanych w istniejących badaniach. Kim byli osadnicy w Handlovej i jakie problemy napotkali w życiu codziennym po przybyciu?

Choć uważano ich za Słowaków, do Handlovej przybyli z różnych krajów, a co za tym idzie, z różnych środowisk kulturowych. Razem z częścią pierwotnej populacji stworzyli dość heterogeniczne społeczeństwo składające się z mniejszych społeczności opartych na kraju pochodzenia. Ta heterogeniczność znalazła odzwierciedlenie w codziennym życiu osadników w Handlovej i doprowadziła do napięć i konfliktów społecznych. Zostały one dodatkowo zintensyfikowane poprzez politykę władz państwowych, które zapewniały zróżnicowane wsparcie materialne osobom różnego pochodzenia. Z drugiej strony to powszechna profesja górnicza pomagała osadnikom nawiązywać kontakty społeczne i dostosowywać się do lokalnego środowiska społecznego.

Link do artykułu znajdą Państwo tutaj.