W sobotę 27 maja 2023 r. dr Karolina Ćwiek-Rogalska wygłosiła w Muzeum Warszawy wykład: „Czy Warszawę odbudowywano z cegieł z Ziem Odzyskanych?” Było to jedno z wydarzeń towarzyszących wystawie czasowej “Zgruzowstanie Warszawy 1945–1949” (kurator: Adam Przywara, czytaj więcej tutaj).
Dr Ćwiek-Rogalska podjęła temat “Ziem Odzyskanych”, czyli terenów, które zostały włączone do Polski po II wojnie światowej. Wiele z tych ziem zostało zniszczonych przez wojnę i musiało zostać odbudowanych przez nowych polskich osadników. Ale co z Warszawą, stolicą, która została prawie całkowicie zniszczona przez nazistów? Czy do jej odbudowy również wykorzystywano materiały i surowce z “Ziem Odzyskanych”?
Na podstawie dokumentów archiwalnych i relacji świadków historii wynika, że odbudowa Warszawy była nie tylko wielkim przedsięwzięciem architektonicznym, ale także ważnym narzędziem kształtowania nowej polskości, zarówno w mieście, jak i na “Ziemiach Odzyskanych”. Jeszcze w siedem lat po wojnie, w listopadzie 1952 r., planowano codziennie wysyłać do Warszawy dwa wagony cegieł rozbiórkowych z Koszalina i okolic. Cegły te, określane jako „całe, pełne i dobrze oczyszczone”, przemierzały Polskę, kierując się do stolicy.
Dr Ćwiek-Rogalska opowiadała również o tym, dlaczego w wielu miejscach wciąż można usłyszeć historie o całych wsiach rozbieranych „na odbudowę Warszawy”. Wyjaśniła, czy mityczna rekonstrukcja pochłonęła tylko cegły z dawnych ziem niemieckich, czy też inne materiały, a nawet – ludzi.
Wykład był doskonałą okazją do bliższego poznania historii Polski i jej stolicy. Jeśli go Państwo przegapili, zachęcamy do obejrzenia nagrania tutaj.
Fotografia: Alfred Funkiewicz, Mężczyźni z organizacji żydowskiej przy odgruzowywaniu terenu getta warszawskiego, 1947, Muzeum Warszawy