Aktualności

Na początku października nasz zespół zagłębił się w narrację powieści Menachema Kaisera „Plunder. A Memoir of Family Property and Nazi Treasure” (w przekładzie Moniki Skowron i opublikowanej w języku polskim jako „Grabież. Historia uzupełniona i nazistowskiego skarbu” przez Ośrodek Karta). Skłaniający do refleksji esej autobiograficzny ukazuje podróż autora jako „turysty pamięci”, czyli kogoś, kto próbuje nakłonić miejsce do ujawnienia zakopanych tajemnic i kto stara się odnaleźć duchy i porozmawiać z nimi.

Kaiser chce odnaleźć dom w Sosnowcu (na Górnym Śląsku), rzekomo należący przed II wojną światową do jego dziadka. Tematem przewodnim są poszukiwania Kaisera, mające na celu rozwikłanie historii jego dziadka w kontekście złożonej przeszłości regionu i zamieszkujących go ludzi. Kaiser ufa, że ​​jego poszukiwania nie okażą się bezowocne i pomogą mu zrozumieć własne korzenie.

Nasz zespół zbadał wyzwania, przed którymi stanął Kaiser, próbując zrozumieć historię swojej rodziny, ale także siebie. Śledziliśmy go, gdy próbował odzyskać kamienicę swojego dziadka, zmagając się jednocześnie ze skutkami wojny i złożonością swojej tożsamości. Zespół zastanawiał się, jakie aspekty „Grabieży” można zastosować w naszej pracy i w jaki sposób wnioski płynące z eksploracji przez Kaisera historii rodziny i dziedzictwa kulturowego mogą poszerzyć naszą wiedzę na temat poszukiwania śladów przeszłości.

Podsumowując, wspólne czytanie „Grabieży” było wartościowym spotkaniem. Mogliśmy poruszyć takie tematy, jak wielowątkowa historia Śląska na przykładzie regionu powysiedleńczego, problematyka tożsamości mieszanej czy zawiłe powiązania przeszłości z teraźniejszością. Zachęcamy do lektury naszych wpisów na blogu, które pokazują, w jaki sposób staramy się badać i rozumieć relacje pomiędzy przeszłością a teraźniejszością.

Z ogromną dumą informujemy, że Karolina Ćwiek-Rogalska została tegoroczną laureatką Nagrody NCN.

Uroczystość wręczenia nagród odbyła się w Galerii Sztuki Polskiej XIX wieku w Sukiennicach, Oddziale Muzeum Narodowego w Krakowie. Ceremonię, jak co roku, poprowadziła Grażyna Torbicka.

Nagrodę NCN mogą otrzymać badaczki i badacze, którzy nie przekroczyli 40. roku życia i mają znaczące osiągnięcia naukowe w zakresie badań podstawowych, udokumentowane publikacjami afiliowanymi w polskich jednostkach naukowych. Wyróżnienie jest przyznawane w trzech obszarach nauk: humanistycznych, społecznych i o sztuce (HS), ścisłych i technicznych (ST) oraz o życiu (NZ). Podstawowym kryterium, jakim kieruje się kapituła oceniająca osiągnięcia kandydatów, jest ich doskonałość naukowa i międzynarodowa rozpoznawalność.

Kapituła Nagrody NCN złożona jest z członków Rady i dyrektora NCN. Kandydatki i kandydatów w tym roku mogło zgłaszać blisko 700 osób. W gronie uprawnionych do nominowania są m.in. dotychczasowi laureaci Nagrody NCN, byli członkowie Rady NCN i inni wybitni naukowcy.

Każdy z naukowców uprawnionych do wskazania kandydatów do Nagrody NCN może nominować tylko jedną osobę, która nie współpracowała ze zgłaszającym, nie brała udziału we wspólnych przedsięwzięciach, ani nie miała z nim wspólnych publikacji w ostatnich pięciu latach. Kandydat nie może być również doktorantem lub wypromowanym doktorem zgłaszającego, ani nie może ich łączyć relacja rodzinna lub prawna. W tym roku napłynęły 53 zgłoszenia, obejmujące 44 kandydatury (niektórzy kandydaci zostali zgłoszeni niezależnie przez kilkoro nominujących). Wśród zgłoszonych jest: 20 badaczek i badaczy z obszaru ST, 16 z obszaru HS oraz 8 z obszaru NZ.

W kolejnych tygodniach laureaci nagrody wygłoszą wykłady, które także będą transmitowane w internecie. Będziemy Państwa o tym informować na bieżąco. Więcej informacji o nagrodzie i laureatach znajdą Państwo tutaj.

Zachęcamy również do obejrzenia krótkiego nagrania, w którym Karolina Ćwiek-Rogalska opowiada o tym, czym się zajmuje – link tutaj.

Szkoła Doktorska Anthropos niedawno uczciła rozpoczęcie roku akademickiego angażującym wydarzeniem inaugurującym, które odbyło się w sali Lelewela na Rynku Starego Miasta w Warszawie. Wydarzenie to było nie tylko powitaniem nowego roku akademickiego, ale także wprowadzeniem Magdaleny Bubík, koleżanki z naszego zespołu, jako nowego członka społeczności doktorantów.

Wierzymy, że w towarzystwie swoich opiekunów naukowych, Nicole Dołowy-Rybińskiej i Karoliny Ćwiek-Rogalskiej, Magdalena będzie z powodzeniem realizować wyzwania akademickie. Podczas inauguracji podkreślono, że dołącza do dynamicznego grona 13 kolegów z różnych dziedzin, m.in. archeologii, literaturoznawstwa i historii. Ta różnorodność zapewnia bogate środowisko wymiany intelektualnej i poszerzania perspektyw.

Życzymy Magdalenie i jej kolegom doktorantom sukcesów w nauce w Szkole Doktorskiej Anthropos.

Fundacja na rzecz Nauki Polskiej (FNP) wraz z Niemiecką Służbą Wymiany Akademickiej (DAAD) w Polsce współorganizowały szkolenia dla doktorantów z zakresu pisania skutecznych wniosków o granty międzynarodowe.

Karolina Ćwiek-Rogalska podzieliła się swoim doświadczeniem w przygotowaniu aplikacji ERC, zaś Wojciech Święszkowski opowiedział o swojej roli recenzenta w ERC. Dyskusja z obydwoma zaproszonymi gośćmi była częścią warsztatów z pisania skutecznych wniosków grantowych, które przeprowadziła ekspertka z Niemiec, dr Sabine Preusse. Ponieważ zagadnienia związane z pisaniem wniosków grantowych są częstym wyzwaniem dla młodych naukowców na wczesnym etapie rozwoju zawodowego, dzielenie się wiedzą i doświadczeniem w zakresie możliwości finansowania na poziomie europejskim stanowi cenną szansę dla doktorantów.

Warsztaty odbyły się 29 września 2023 roku w Warszawie.

Po Powstaniu Warszawskim, Słowackie Powstanie Narodowe było największym powstaniem antyhitlerowskim w Europie Środkowej. Jest to kluczowe wydarzenie we współczesnej historii Słowacji, a także w kulturze pamięci o II wojnie światowej. W związku z tym posiada własne muzeum i pomnik w Bańskiej Bystrzycy, centrum antyhitlerowskiego ruchu oporu podczas powstania. Jego znaczenie na poziomie moralnym i politycznym było kluczowe: część narodu słowackiego powstała przeciwko autorytatywnemu reżimowi Pierwszej Republiki Słowackiej, państwa wspierającego nazistowskie Niemcy, w celu przywrócenia demokracji. Ma to jednak także swoje negatywne strony, jak traktowanie przez partyzantów niemieckiej ludności cywilnej. Niemniej jednak, jak pokazuje narracja historyczna prezentowana na aktualnej wystawie w Muzeum Słowackiego Powstania Narodowego, pamięć o przemocy wobec niemieckiej ludności cywilnej jest marginalizowana. Jeśli chcą Państwo dowiedzieć się więcej, proszę przeczytać nowy wpis Michala Korhela na blogu (link tutaj).

Miło nam poinformować, że w ramach naszego projektu grantowego odbył się otwarty konkurs na stanowisko doktoranta/tki//asystenta/tki. Na podstawie oceny nadesłanych dokumentów oraz rozmowy kwalifikacyjnej komisja rekrutacyjna podjęła decyzję o wyborze mgr Magdaleny Bubík, która rozpocznie pracę z Zespołem Spectral Recycling od 1 października 2023 r.

Magdalena jest dumna ze swojego dziedzictwa i podkreśla swoją tożsamość mieszkanki pogranicza. Pochodzi z Czeskiego Cieszyna, który zawsze postrzegała jako miejsce, które łączy rzeka, a nie dzieli granica. Pokolenia jej przodków naznaczone były bogactwem wielokulturowości i różnorodności religijnej, dlatego podczas studiów historycznych na Uniwersytecie Jagiellońskim w Krakowie skupiła się na dziedzictwie kulturowym Śląska Cieszyńskiego, przede wszystkim w perspektywie religijnej.

Jej głęboka fascynacja różnorodnymi kulturami napędza ją do podróżowania po świecie, odkrywania zabytków i świata przyrody, prowadzenia wzbogacających rozmów z ludźmi i delektowania się wyśmienitą kuchnią. Czasem zatraca się we wciągających narracjach powieści Agathy Christie czy „Władcy Pierścieni”. Dodatkowo ma wrodzoną, rodzinną pasję do muzyki. Szczególnie lubi śpiewać w duetach ze swoją młodszą siostrą i słuchać tradycyjnej muzyki gruzińskiej.

Karolina bada historię polskiej literatury faktu dotyczącej „Ziem Odzyskanych”. Bada powody, dla których ten temat fascynował wielu pisarzy i jak służył ówczesnym potrzebom politycznym. Ujawnia także, w jaki sposób ta twórczość pozostała w dużej mierze nieznana opinii publicznej i analizuje ewolucję literackiego prezentowania „Ziem Odzyskanych” w reportażu. Pokazuje, jak te prace odzwierciedlają zmieniające się postawy i perspektywy polskiego społeczeństwa i kultury.

Post mogą Państwo przeczytać tutaj.

Czy przedmioty niosą ze sobą wewnętrzne znaczenia, czy też są immanentnie powiązane z ludzką pamięcią? To jedno z pytań, nad którym zastanawiali się uczestnicy debaty „Przedmioty jako wehikuły czasu” podczas Festiwalu Literackiego w Sopocie (dawniej niem. Zopott). Beata Maciejewska, dziennikarka „Gazety Wyborczej” z Wrocławia (dawniej niemieckiego Breslau), przygotowała kilka intrygujących i dających do myślenia pytań pozostałym uczestnikom: Stefanowi Chwinowi, literaturoznawcy i pisarzowi z Gdańska (dawniej niemieckiego Danzig), którego powieść „Hanemann”jest kamieniem milowym w polskiej literaturze dotyczącej powojennych migracji, Dariuszowi Brzostkowi, profesorowi kulturologii z Torunia zajmującemu się zdolnościami kulturowymi przedmiotów oraz kierowniczce naszego projektu Spectral Recycling, Karolinie.

Wspólnie dyskutowali o tym, jak dzisiaj radzimy sobie z obiektami poniemieckimi. Czy wieszamy na ścianach zdjęcia wyimaginowanych dziadków, które znaleźliśmy na pchlich targach, jak mówiła Beata, czy też jesteśmy świadkami spadku zainteresowania tymi przedmiotami, jak głosił Stefan? Niespodziewanie rozmowa zeszła także na zagadkowe opowieści ukryte w gobelinach. Co można odkryć, gdy pozbędziemy się pierwszej, oczywistej warstwy i zajrzymy za nią?

W 1946 r., wraz z opuszczeniem przez niemieckojęzycznych mieszkańców wielu regionów obecnych Czech, miały zniknąć także materialne pamiątki kultury niemieckiej. Karina Hoření, członkini naszego zespołu, która prowadzi badania etnograficzne w północnych Czechach, pokazuje w swoim wpisie blogowym, że w czeskich miastach i wsiach nadal można znaleźć pamiątki po dawnych mieszkańcach. Jedną z nich są niemieckie napisy na domach, które zwracają uwagę zwiedzających na nieistniejące już sklepy czy punkty usługowe. Takie inskrypcje wpisują się w ramy naszych badań nad widmontologią, ponieważ przypominają o traumatycznej przeszłości, która miała zniknąć.

Zachęcamy do zapoznania się z nowym wpisem blogowym tutaj.

„Sympathy for the Unfamiliar Ghosts. Why did Polish Settlers Care for Tombs of Ancestors of Expelled Germans?” – taki tytuł nosił wykład, który 12 lipca 2023 r. Karolina Ćwiek-Rogalska wygłosiła w Zentrum Erinnerungskultur (Centrum Kultury Pamięci) na Uniwersytecie w Ratyzbonie. Wykład był częścią cyklu prezentacji i dyskusji na temat aktualnych badań i projektów z zakresu historii w przestrzeni publicznej i kultury pamięci, organizowanego przez prof. dr Juliane Tomann.

Karolina przedstawiła główne założenia projektu Spectral Recycling, którego celem jest zbadanie, w jaki sposób były wykorzystywane przedmioty pozostawione przez osoby niemieckojęzyczne po przymusowej migracji z Polski, Czech i Słowacji po 1945 r.

W swoim wystąpieniu Karolina skupiła się na tym, jak nowi osadnicy przekształcali niemieckie cmentarze i poszczególne miejsca niemieckich pochówków w miejsca ich własnej pamięci. Przekonywała, że ​​miejsca te można postrzegać jako „duchy”, które nawiedzają nowych mieszkańców, podważając ich poczucie przynależności i tożsamości, ale także otwierają możliwość dialogu i pojednania.

Wykład wywołał ciekawą dyskusję z udziałem słuchaczek i słuchaczy, którzy zadawali pytania dotyczące różnych aspektów wspomnianego tematu. Wśród poruszonych przez nich kwestii znalazła się rola religii, kulturowe znaczenie cmentarzy oraz przekształcenia dawnych terenów niemieckich po 1945 r. Ponadto, dyskusja dotyczyła szerszego kontekstu i implikacji wysiedleń i osadnictwa w powojennej polsko-niemieckiej historii oraz tego, w jaki sposób w projekcie Spectral Recycling możemy wypracować nowe spojrzenie na te kwestie.

Karolina pragnie serdecznie podziękować organizatorkom tego wydarzenia za zaproszenie do podzielenia się swoimi spostrzeżeniami na temat kultury pamięci. Była to wspaniała okazja do ożywionej i inspirującej dyskusji z publicznością. Więcej informacji na temat Zentrum Erinnerungskultur można znaleźć na ich stronie internetowej.