Przejdź do treści

Angelika Zanki

Ignorovaná pamäť Slovenského národného povstania: marginalizácia násilia voči nemeckému civilnému obyvateľstvu a jej dôsledky

[ENG, Slovak version below] After the Warsaw Uprising, the Slovak National Uprising was the largest anti-Nazi insurrection in Central Europe. It is a crucial event in Slovak modern history as well as in the country’s culture of remembrance regarding WWII. As such it has its own museum and central memorial in Banská Bystrica, the center of the anti-Nazi resistance during the uprising. Even though the insurrection was suppressed in less than two months, it helped the Allies in the fight against Nazi Germany. Its significance on a moral and political level was central: part of the Slovak nation rose up against the authoritative regime of the First Slovak Republic, a client state of Nazi Germany, in order to restore democracy. However, it also has its negative aspects, such as the treatment of the German civilian population by the partisans. The most tragic event in this regard took place in the predominantly German village of Sklené / Glaserhau. On 21 September 1944, under the pretext of digging trenches, the partisans took about 300 men between 16 and 60 years of age from the village and shot 187 of them at the edge of a nearby forest. In 1994, 50 years later, a monument of the Sklené massacre was established on the mass grave of its victims. Nevertheless, as the historical narrative presented in the current exhibition in the Museum of the Slovak National Uprising shows, the memory of the violence against the German civilian population is being marginalized. This process enables far-right groups and political parties glorifying the First Slovak Republic to take over the memory of murdered Germans and in doing so also instrumentalize the narrative of the whole uprising.

Nowy wpis blogowy! A zresztą niech pan buszuje. Reporterzy i reporterki na „Ziemiach Odzyskanych”

Karolina bada historię polskiej literatury faktu dotyczącej „Ziem Odzyskanych”. Bada powody, dla których ten temat fascynował wielu pisarzy i jak służył ówczesnym potrzebom politycznym. Ujawnia także, w jaki sposób ta twórczość pozostała w dużej mierze nieznana opinii publicznej i analizuje ewolucję literackiego prezentowania „Ziem Odzyskanych” w reportażu. Pokazuje, jak te prace odzwierciedlają zmieniające się postawy i perspektywy polskiego społeczeństwa i kultury.

Post mogą Państwo przeczytać tutaj.

Czy nadal interesuje nas to, co „poniemieckie” w Polsce? Debata „Przedmioty jako wehikuły czasu” w ramach Festiwalu Literackiego w Sopocie

Czy przedmioty niosą ze sobą wewnętrzne znaczenia, czy też są immanentnie powiązane z ludzką pamięcią? To jedno z pytań, nad którym zastanawiali się uczestnicy debaty „Przedmioty jako wehikuły czasu” podczas Festiwalu Literackiego w Sopocie (dawniej niem. Zopott). Beata Maciejewska, dziennikarka „Gazety Wyborczej” z Wrocławia (dawniej niemieckiego Breslau), przygotowała kilka intrygujących i dających do myślenia pytań pozostałym uczestnikom: Stefanowi Chwinowi, literaturoznawcy i pisarzowi z Gdańska (dawniej niemieckiego Danzig), którego powieść „Hanemann”jest kamieniem milowym w polskiej literaturze dotyczącej powojennych migracji, Dariuszowi Brzostkowi, profesorowi kulturologii z Torunia zajmującemu się zdolnościami kulturowymi przedmiotów oraz kierowniczce naszego projektu Spectral Recycling, Karolinie.

Wspólnie dyskutowali o tym, jak dzisiaj radzimy sobie z obiektami poniemieckimi. Czy wieszamy na ścianach zdjęcia wyimaginowanych dziadków, które znaleźliśmy na pchlich targach, jak mówiła Beata, czy też jesteśmy świadkami spadku zainteresowania tymi przedmiotami, jak głosił Stefan? Niespodziewanie rozmowa zeszła także na zagadkowe opowieści ukryte w gobelinach. Co można odkryć, gdy pozbędziemy się pierwszej, oczywistej warstwy i zajrzymy za nią?

Nowy wpis blogowy (w języku czeskim)! Josef Bubak Kunst und Bauschlosserei aneb tajemství německých nápisů

W 1946 r., wraz z opuszczeniem przez niemieckojęzycznych mieszkańców wielu regionów obecnych Czech, miały zniknąć także materialne pamiątki kultury niemieckiej. Karina Hoření, członkini naszego zespołu, która prowadzi badania etnograficzne w północnych Czechach, pokazuje w swoim wpisie blogowym, że w czeskich miastach i wsiach nadal można znaleźć pamiątki po dawnych mieszkańcach. Jedną z nich są niemieckie napisy na domach, które zwracają uwagę zwiedzających na nieistniejące już sklepy czy punkty usługowe. Takie inskrypcje wpisują się w ramy naszych badań nad widmontologią, ponieważ przypominają o traumatycznej przeszłości, która miała zniknąć.

Zachęcamy do zapoznania się z nowym wpisem blogowym tutaj.

Josef Bubak Kunst und Bauschlosserei aneb tajemství německých nápisů

[ENG, Czech version below] After German-speaking inhabitants were expelled in 1946 from many regions of what is currently the Czech Republic, the material reminders of German culture were also to disappear. Karina Hoření, our team member who conducts ethnographic research in northern Bohemia, illustrates in her blogpost that reminders of German culture can still be found in Czech towns and villages. One of these reminders are German inscriptions on houses, which drew visitors’ attention to shops or services that no longer exist. Such inscriptions fit into our research framework of hauntology because they are reminders of a traumatic past that was supposed to disappear.

Sympathy for the Unfamiliar Ghosts: Karolina Ćwiek-Rogalska na seminarium historii w przestrzeni publicznej Uniwersytetu w Ratyzbonie

„Sympathy for the Unfamiliar Ghosts. Why did Polish Settlers Care for Tombs of Ancestors of Expelled Germans?” – taki tytuł nosił wykład, który 12 lipca 2023 r. Karolina Ćwiek-Rogalska wygłosiła w Zentrum Erinnerungskultur (Centrum Kultury Pamięci) na Uniwersytecie w Ratyzbonie. Wykład był częścią cyklu prezentacji i dyskusji na temat aktualnych badań i projektów z zakresu historii w przestrzeni publicznej i kultury pamięci, organizowanego przez prof. dr Juliane Tomann.

Karolina przedstawiła główne założenia projektu Spectral Recycling, którego celem jest zbadanie, w jaki sposób były wykorzystywane przedmioty pozostawione przez osoby niemieckojęzyczne po przymusowej migracji z Polski, Czech i Słowacji po 1945 r.

W swoim wystąpieniu Karolina skupiła się na tym, jak nowi osadnicy przekształcali niemieckie cmentarze i poszczególne miejsca niemieckich pochówków w miejsca ich własnej pamięci. Przekonywała, że ​​miejsca te można postrzegać jako „duchy”, które nawiedzają nowych mieszkańców, podważając ich poczucie przynależności i tożsamości, ale także otwierają możliwość dialogu i pojednania.

Wykład wywołał ciekawą dyskusję z udziałem słuchaczek i słuchaczy, którzy zadawali pytania dotyczące różnych aspektów wspomnianego tematu. Wśród poruszonych przez nich kwestii znalazła się rola religii, kulturowe znaczenie cmentarzy oraz przekształcenia dawnych terenów niemieckich po 1945 r. Ponadto, dyskusja dotyczyła szerszego kontekstu i implikacji wysiedleń i osadnictwa w powojennej polsko-niemieckiej historii oraz tego, w jaki sposób w projekcie Spectral Recycling możemy wypracować nowe spojrzenie na te kwestie.

Karolina pragnie serdecznie podziękować organizatorkom tego wydarzenia za zaproszenie do podzielenia się swoimi spostrzeżeniami na temat kultury pamięci. Była to wspaniała okazja do ożywionej i inspirującej dyskusji z publicznością. Więcej informacji na temat Zentrum Erinnerungskultur można znaleźć na ich stronie internetowej.

Wywiad wideo (w języku polskim)

Zespół Spectral Recycling zaangażował się w lokalny projekt w Goleniowie (Goleniowskie Fotohistorie, link do strony znajduje się tutaj), odtwarzający powojenną historię przez pryzmat fotografii i historii rodzinnych. Punktem wyjścia projektu są odnalezione w Goleniowie na strychu dawnego atelier fotograficznego szklane negatywy. Na kilkuset fotografiach znajdują się dawni mieszkańcy miasta i regionu.

Autorom udało się już zidentyfikować niektóre osoby na ponad 300 szklanych negatywach, które opublikowali w swojej internetowej galerii. Kolejnym krokiem są wywiady dotyczące życiorysów zidentyfikowanych osób. Podczas badań terenowych w Goleniowie Michał Korhel przeprowadzał już wywiady. Mimo że ma w tym duże doświadczenie, to po raz pierwszy zrealizował wywiad wideo. Link do wywiadu na Youtube znajdziecie Państwo tutaj.

Ghosts as Material Traces: prezentacja w Centre for Arts, Memory and Communities na Uniwersytecie w Coventry

W czwartek, 22 czerwca 2023 r. Karolina Ćwiek-Rogalska wzięła udział w seminarium w Centre for Arts, Memory and Communities na Uniwersytecie w Coventry. Wygłosiła tam wykład on-line zatytułowany „Ghosts as Material Traces: A Spectral Perspective on Displacement and Resettlement in Slavic Central Europe”. Seminarium zorganizowała Nóra Veszprémi, historyczka sztuki, a prelegentem był Ben Dew, historyk z Uniwersytetu w Coventry, specjalizujący się w stosunkach polsko-brytyjskich.

W swoim wystąpieniu Karolina zaproponowała alternatywne rozumienie “duchów” jako materialnych śladów, ujawniających ukryte historie i umożliwiających zrozumienie inności, a nie tylko jako konwencjonalne wyobrażenie dusz zmarłych nawiedzających świat żywych. Ta perspektywa w badaniach nad przesiedleniami obecna jest w naszym projekcie: skupiając się na terytoriach zamieszkałych niegdyś przez jedną kulturę, które po przymusowej migracji zostały zasiedlone przez inną, analizujemy spotkania osadników i osadniczek z przedmiotami pozostawionymi przez poprzednich mieszkańców. Karolina pokazywała, że ​​przedmioty te można postrzegać jako duchy, które nawiedzają nowych mieszkańców, podważając ich poczucie przynależności i tożsamości, otwierając możliwość podjęcia dialogu i pojednania.

Po wykładzie wywiązała się ożywiona dyskusja z udziałem słuchaczy, którzy stawiali pytania o teoretyczne i metodologiczne implikacje podejścia Karoliny, a także o jego przydatność w analizie innych przypadków przymusowych migracji w różnych regionach i okresach historycznych. Seminarium było częścią cyklu, którego celem jest pokazanie, jak pamięć kulturowa jest kształtowana przez różne czynniki, m.in. sztukę, media, politykę czy emocje.

Nowy wpis blogowy w języku polskim! O cmentarzach „poniemieckich” i (nie)pamięci historycznej „Ziem Odzyskanych”.

Po tym, jak tzw. Ziemie Odzyskane, czyli ziemie poniemieckie, po II wojnie światowej weszły w skład nowo powstałego państwa polskiego, ślady dawnej kultury niemieckiej musiały zostać usunięte lub poddane recyklingowi. W tym kontekście Michał Korhel przedstawia przegląd tego, jak polskie władze, a także nowa ludność „Ziem Odzyskanych” traktowały poniemieckie cmentarze na Pomorzu Zachodnim w Goleniowie/Gollnow i okolicach. Zostały zniszczone czy zachowane? Jak te miejsca wyglądają dzisiaj? Szczególnie interesuje go, co stało się z niemieckimi nagrobkami znajdujących się na cmentarzach w regionie.

Wpis blogowy mogą Państwo przeczytać tutaj.

Sprawdź innych autorów
  • Angelika Zanki
  • reddog